UMHVERFIS- OG LOFTSLAGSMÁL

Við stefnum að því að verða umhverfisvænsti steypuframleiðandi landsins og ná kolefnishlutleysi 2030.

ÁHERSLUR OKKAR

Steinsteypa, sem er notuð í um 70% íslenskra bygginga, samanstendur af sementi, vatni og steinefnum. Um 90% af kolefnislosun við framleiðslu hennar má rekja til sementsins.

Árlega losa íslensk mannvirki um 360.000 tonn CO₂ íg, þar sem byggingarefni bera ábyrgð á um 45% af heildarlosun. Steypa hefur þar mest vægi, en flutningar og framkvæmdir vega um 13%, þar af 1–3% vegna flutnings byggingarefna (tengt ökutækjum).

Minnkum kolefnisspor byggingariðnaðarins á Íslandi.
Til að draga varanlega og markvisst úr kolefnisspori byggingariðnaðarins er nauðsynlegt að allir hagaðilar sameinist um þetta brýna loftslagsverkefni. Til að ná raunverulegum árangri í loftslagsmálum þarf samstillt átak.

Þess vegna er það forgangsverkefni okkar að draga úr notkun sements og tryggja að það sem notað er sé sem umhverfisvænast og með lágu kolefnisspori.

HELSTU STEYPUGERÐIR

Algengustu steypugerðirnar frá BM Vallá eru í styrkleikaflokkum C25 og C30. Við miðum því gögnin um kolefnissporið út frá þessum flokkum.

Sérstök áhersla hefur verið lögð á að þróa Berglindi, vistvænni steypu, með framúrskarandi árangri í þessum styrkleikagerðum á sem skemmstum tíma.

KOLEFNISSPOR

Frá árinu 2020 höfum við minnkað kolefnisspor í framleiðslu algengustu steypugerðanna (C25 og C30) sem nemur 17% í starfseminni, eða 2.274 tonn CO₂.

Á árinu 2024 varð hins vegar tímabundin hækkun á kolefnisspori og hækkaði það um 3% milli ára. Þessa aukningu má meðal annars rekja til óstöðugleika í framleiðsluferlinu, skorts á breyttu vinnulagi við steypupantanir á verkstað og vöntunar á verkefnum með metnaðarfyllri umhverfismarkmið.

Samstarf er lykilatriði
Samvinna og vilji til breytinga skipta því sköpum. BM Vallá hefur átt farsælt samstarf með verkkaupum og hönnuðum sem deila sömu framtíðarsýn og eru reiðubúnir að stuðla að vistvænni lausnum í mannvirkjagerð.

UMHVERFISYFIRLÝSINGAR

Framleiðsla BM Vallár nær ekki aðeins til steypu, heldur einnig steinsteyptra vara eins og hellna, smáeininga, múrvöru og forsteyptra húseininga. Til að ná markmiðum um kolefnishlutleysi er nauðsynlegt að kortleggja umhverfisáhrif sem flestra vöruflokka. Fyrsta skrefið var tekið árið 2020 með kortlagningu kolefnisspors vöruframleiðslunnar með vottuðum lífsferilsgreiningum (EPD). Slík greining veitir mikilvæga innsýn og grundvöll fyrir markvissar aðgerðir til að draga úr umhverfisáhrifum.

Meirihluti framleiðslu með EPD
Þrátt fyrir að strangar kröfur í mannvirkjagerð, sérstaklega í brúargerð, hafi ekki enn að fullu gert ráð fyrir vistvænni lausnum, hefur mikilvægt samtal við lykilhagsmunaaðila þegar hafist. Þótt blandað sement (t.d. St. FA) nýtist ekki í öllum verkefnum, hefur BM Vallá gefið út EPD fyrir mannvirkjasteypu, sem gerir verkkaupum kleift að meta umhverfisáhrif steypunnar í framkvæmdum. Ljóst er að áhrif stórra innviða á kolefnisspor byggingariðnaðarins verða ekki lengur hunsuð.

SKÝR SÝN

Stefna okkar í loftslagsmálum felur í sér ábyrgð á allri losun steypunnar, þar á meðal sements. Þess vegna er forgangsverkefnið að minnka umhverfisáhrif sements og draga úr notkun þess í steypuuppskriftum.

Vistvænna sement
BM Vallá hefur því lagt áherslu á að skipta úr svokölluðu Anlegg-sementi yfir í vistvænna sement, sem nefnist Standardsement FA (StFA), sem hefur mun minna kolefnisspor. Þetta hefur leitt til verulegrar aukningar í notkun vistvænna sements hjá fyrirtækinu og árið 2024 var StFA notað í 72% allra steypugerða. En árið 2021 var hlutfall StFA einungis 17% og nemur aukningin því 324%.

Umskiptin hafa áhrif
Ef BM Vallá hefði ekki farið í þessar breytingar hefði kolefnisspor framleiðslu steinsteypu með Anlegg-sementi numið 28.629 tonn CO₂ árið 2024.

Mikill samdráttur í losun
En með notkun StFA í steypuuppskriftir nam losunin hins vegar 24.699 tonnum CO₂ sama ár. Það jafngildir samdrætti í kolefnislosun upp á 3.929 tonn CO₂ sem samsvarar útblæstri 3.450 fólksbíla á ári.

ÁBYRGARI EFNANOTKUN

Öll efnanotkun fer fram eftir skýrum verklagsreglum og til að tryggja öruggari og umhverfisvænni meðhöndlun efna hefur verið innleitt kerfið iChemistry. Það veitir yfirsýn yfir efni og flokkar þau eftir hættustigi með umferðarljósakerfi. Efnum með alvarlegar merkingar er skipt út fyrir öruggari valkosti þar sem það er unnt.

Mengunarvarnir og umhverfisstjórnun
Dagleg vöktun fer fram á fráveitu frá starfsemi BM Vallár, sérstaklega tengd steypuframleiðslu, til að tryggja að mengun haldist innan marka. Reglulegar mælingar eru einnig framkvæmdar á sementsryki frá starfstöðvum fyrirtækisins sem hluti af markvissum mengunarvörnum.

Plast og endurvinnsla
Í framleiðsluferlum er eingöngu notað hreint PE-plast sem auðvelt er að endurvinna í 100% endurunnið hráefni og því skilað til endurvinnslu hjá Pure North. Sérstakt samstarf við viðskiptavini í verkefninu Grænir verktakar styður við markmið um að auka endurnýtingarhlutfall plasts.

Pappírsnotkun og rafrænar lausnir
Allir reikningar eru sendir rafrænt og starfsfólk er hvatt til að forðast prentun og nýta rafræn skjöl. Ruslafötur eru ekki við skrifborð og allur pappír er flokkaður sérstaklega frá almennu sorpi til að styðja við markmið um minni úrgang og betri endurvinnslu.

LOFTSLAGSBÓKHALD

Loftslagsbókhaldið hjá BM Vallá er unnið í samræmi við Greenhouse Gas Protocol sem er alþjóðlega viðurkennd aðferð til þess að reikna kolefnisbókhald hjá fyrirtækjum og sveitarfélögum. Samkvæmt aðferðinni þarf að skilgreina kolefnislosun í þrjá ákveðna umfangsflokka.

UMFANG 1: Bein losun, t.d. eldsneyti á ökutækjum fyrirtækis, losun frá iðnaðarferlum, rafstöðvum og fleira.

UMFANG 2: Losun vegna orkunotkunar, þ.e. rafmagn og húshitun.

UMFANG 3: Óbein losun sem tengist vöru/þjónustu sem er notuð í starfseminni og losun sem stafar frá vöru og þjónustu BM Vallár.

LOFTSLAGSBÓKHALD

Árið í tölum

LOFTSLAGSBÓKHALD

Heildarlosun BM Vallár (umfang 1, 2 og 3) dróst saman um 15,5% á milli ára sem má meðal annars rekja til notkunar á vistvænna sementi og minni framleiðslu.

Yfirgripsmestu losunarflokkarnir
Þó að losun í umfangi 3 nái til 15 flokka samkvæmt viðurkenndum stöðlum, leggur BM Vallá megináherslu á að reikna og greina þá fjóra flokka sem hafa mest vægi í heildarlosun fyrirtækisins.

Þessir flokkar eru:
Aðkeypt vara og þjónusta | Eldsneytis- og orkutengd starfsemi | Aðkeyptur flutningur og dreifing | Úrgangur frá rekstri

Af þessum flokkum hefur „aðkeypt vara og þjónusta“ langmest áhrif á kolefnissporið. Þar vegur framleiðsla aðfanga, sérstaklega sements, þyngst sem undirstrikar mikilvægi þess að við forgangsröðum notkun vistvænna sements.

Umfang 1	Einingar	2023	2024
Staðbundin eldsneytisnotkun	tCO₂í	697	776
Eldsneytisnotkun farartækja	tCO₂í	2.288	2.121
Heildarlosun, umf. 1	tCO₂í	2.985	2.896
Umfang 2	Einingar	2023	2024
Rafmagn	tCO₂í	32	23
Hitaveita	tCO₂í	56	52
Heildarlosun, umf. 2	tCO₂í	88	75
Umfang 3	Einingar	2023	2024
Flokkur 1 - aðkeypt vara & þjón.	tCO₂í	34.980	29.128
Flokkur 3 - eldsneytis- & orkust.	tCO₂í	757	693
Flokkur 4 - aðkeyptur flutningur	tCO₂í	47	60
Flokkur 5 - úrgangur frá rekstri	tCO₂í	29	17
Flokkur 6 - viðskiptaferðir	tCO₂í	0,1	2,6
Umfang 1, 2 og 3 - heildarlosun	tCO₂í	38.886	32.872

ORKUNOTKUN

BM Vallá starfrækir stóran ökutækjaflota sem inniheldur m.a. steypubíla, efnisbíla og steypudælur. Unnið er markvisst að lausnum til framtíðar svo hægt verði að nota endurnýjanlega orkugjafa fyrir bílaflotann. Virkt samtal er í gangi við framleiðendur sem og orkuframleiðendur til þess að kortleggja vegferðina að kolefnishlutleysi, þ.m.t. vistvænni orkugjöfum í ökutækjum.

Heildarorkunotkun minnkaði lítillega
Heildarorkunotkun milli 2023 og 2024 dróst saman um 1%, rafmagnsnotkun minnkaði um 13% og notkun á jarðefnaeldsneyti dróst saman um 5% sem telst til beinnar orkunotkunar í starfsemi BM Vallár.

Hins vegar flokkast rafmagn og hitaveita sem óbein orkunotkun og telst til endurnýjanlegra orkugjafa. Óbeina orkunotkunin, eða endurnýjanlegir orkugjafar, myndar um 47% af heildarorkunotkun starfseminnar.

Orkunotkun	Einingar	2023	2024
Heildarorkunotkun	kWst	21.008.386	20.709.304
Jarðefnaeldsneyti	kWst	11.562.217	11.034.289
Vetni	kWst	6.607	NA
Rafmagn	kWst	3.132.491	2.740.444
Hitaveita	kWst	6.307.071	6.933.533
Bein orkunotkun	kWst	11.568.824	11.035.327
Óbein orkunotkun	kWst	9.439.562	9.673.977

VATNSNOTKUN

Á milli ára hækkaði heildarvatnsnotkun um 27%, þar af 10% hækkun í notkun heita vatnsins og kalt vatn jókst um 51%. Vatn er notað daglega í framleiðslu BM Vallár og því er nauðsynlegt að fylgjast grannt með notkun þess ásamt því að notkun vatns sé skynsamleg og sóun lágmörkuð. Vatn er notað til þess að framleiða steinsteypu og einnig til að skola steypubíla á milli afhendinga.

Endurnýting á steypu
Til að lágmarka vatnssóun er mikilvægt að skola steypubílana vel þegar það er ekki hægt að endurnýta blautu steypuna vegna þess að steypa er fljót að harðna ef hún er ekki á hreyfingu. Vatn er því nauðsynlegur liður til að passa að bílarnir haldist hreinir þannig að notagildi þeirra skerðist ekki.

Útskolunarstöð
Ný útskolunarstöð á Akranesi, sem mun endurnýta vatn frá afgangssteypu og bílaskolun, er metnaðarfullt skref í átt að framtíðarmarkmiði BM Vallár um útskolunarstöðvar á öllum starfsstöðvum.

Notkun	Einingar	2023	2024
Heildarvatnsnotkun	m³	185.028	234.493
Kalt vatn	m³	76.285	114.950
Heitt vatn	m³	108.743	119.544

ÚRGANGSMÁL

Hjá fyrirtækinu er lögð mikil áhersla á rétta flokkun úrgangs í allri starfsemi. Sérmerktar tunnur og gámar, skilvirk flokkunarkerfi og markviss efnastjórnun tryggja ábyrga meðhöndlun og endurvinnslu.

Þessar áherslur hafa skilað árangri, þrátt fyrir aukningu í heildarmagni úrgangs milli ára. Þannig jókst flokkaður úrgangur um 27% og endurnýting úrgangs um 26%. Endurvinnsluhlutfall hefur einnig hækkað á milli ára og nemur nú 91%.

Meðhöndlun úrgangs	Einingar	2023	2024
Heildarmagn úrgangs	kg	659.277	828.411
Flokkaður úrgangur	kg	592.473	754.202
Óflokkaður úrgangur	kg	66.804	74.209
Endurunninn úrgangur	kg	580.378	781.173
Úrgangi fargað	kg	78.899	47.238
Endurvinnsluhlutfall	%	88%	94,3%
Flokkunarhlutfall	%	90%	91%

ÁRIÐ Í TÖLUM | HELSTU MÆLIKVARÐAR OG ÁRANGUR

15,5%

minni heildarlosun

_45%

vistvænni steypa

_94,3%

endurvinnsluhlutfall

_72%

noktun á StFA (vistvænna sementi) í steypugerðunum

_98%

allra steypugerða C25 og C30 hafa vistvænna sement

_17%

minna kolefnisspor í algengustu steypugerðunum frá 2020

UMHVERFISMÁL ALLTUMLYKJANDI

Umhverfisstjórnunarkerfi BM Vallár byggir á alþjóðlegum stöðlum ISO 14001 og ISO 9001 og tekur jafnframt mið af ESG-viðmiðum. Markmiðið er að lágmarka neikvæð umhverfisáhrif með stöðugum umbótum, vöktun og skýrt skilgreindum, tímasettum markmiðum sem fylgt er eftir með aðgerðaráætlun.

Sérstök áhersla er lögð á að draga úr kolefnisspori með vistvænni sementsgerðum og þróun nýrra steypuuppskrifta. Jafnframt er unnið markvisst að því að minnka úrgang með bættri flokkun og fræðslu starfsfólks.

Mesti umhverfisávinningurinn næst þó með notkun vistvænni byggingarefna. Þar skiptir samvinna öllu máli, og hefur BM Vallá átt farsælt samstarf við verkkaupa sem deila sömu framtíðarsýn og leggja sig fram um að innleiða vistvænar lausnir í mannvirkjagerð.

Skilgreindir hafa verið ferlar og verklagsreglur sem tryggja að umhverfisstjórnunarkerfið sé virkt í daglegum rekstri, meðal annars með þjálfun starfsfólks, skráningum og reglubundinni skýrslugerð.

Gögn samkvæmt kröfum UFS-leiðbeiningar

Sjálfbærniuppgjör BM Vallár er gert í samræmi við UFS-leiðbeiningar, staðfest af Klöppum grænum lausnum hf. sem veittu aðstoð við gerð uppgjörsins. 

Skoða sjálfbærniuppgjör frá Klöppum.

^{„Ég er ofsalega stolt af árangri okkar í umhverfismálum á árinu. Þar ber helst að nefna það góða samstarf sem við höfum átt með viðskiptavinum okkar sem sýndu svo ekki sé um villst að hægt er að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum í byggingargeiranum svo um munar. Tvenn umhverfisverðlaun sem við hlutum á árinu voru svo punkturinn yfir i-ið og afar ánægjulegt að hljóta svona mikla viðurkenningu.“}

^{Sigríður Ósk Bjarnadóttir, framkvæmdastjóri umhverfis-og gæðasviðs}