<p>Við stefnum að því að verða umhverfisvænsti steypuframleiðandi landsins. Kynntu þér áherslur, árangur og markmið okkar í umhverfis- og loftslagsmálum.</p>
Steinsteypa, sem er aðalbyggingarefni í 70% af íslenskum byggingum, er gerð úr sementi (blanda af sementsklinker og gifsi), vatni og steinefnum. Um það bil 90% af kolefnislosun vegna steinsteypuframleiðslu stafa af sementinu en 10% eru vegna annarra þátta.
Til að hafa raunveruleg áhrif á kolefnisspor byggingariðnaðarins á Íslandi er það forgangsverkefni okkar að tryggja að sementið sem við notum í framleiðslunni sé sem umhverfisvænst, auk þess að draga úr notkun þess í steypuuppskriftum.
Árið 2023 settum við á markað Berglindi, vistvænni steypu, sem hentar vel í hefðbundna og almenna styrkleikaflokka. Berglind er í sífelldri þróun og vinnum við því hörðum höndum að því að geta boðið upp á hana í enn fleiri styrkleikaflokkum.
Steinsteypa hjá BM Vallá er flokkuð eftir styrkleika, með styrkleikaflokkum frá C16 til C55. Þessi styrkleikaflokkun vísar til þrýstistyrks í megapascal (MPa) sem er mældur samkvæmt sívalningsþrýstiprófi (e. cylinder test). Til dæmis hefur C16-steypa þrýstistyrk upp á 16 MPa í þessu prófi og gildir sú regla fyrir aðra styrkleikaflokka líka.
Hjá BM Vallá eru mest seldu steyputegundirnar í styrkleikaflokkunum C25 og C30 og birtum við því niðurstöður um kolefnisspor sem byggjast á gögnum um þessar steypugerðir. Við höfum einnig beint athygli okkar að því að ná framúrskarandi árangri á sem skemmstum tíma með þróun á Berglindi, vistvænni steypu, einkum í þessum styrkleikaflokkum.
Til eru ýmis efni, yfirleitt kallaðir íaukar eða possólanar, sem geta komið í stað hluta sementsklinkers í steypublöndum án þess að draga úr styrk eða þéttleika steinsteypunnar.
Eitt dæmi um slíkt er Standardsement FA frá Heidelberg Materials Norge (StandardFA) sem er CEM II sement. Þessi sementsblanda inniheldur flugösku, sem er aukaafurð frá kolaorkuverum, og kemur hún í stað hluta af sementsklinker. Flugaskan sem er notuð í þessu samhengi myndast við kolabrennslu í orkuverum sem framleiða raforku.
Árið 2023 settum við á markað Berglindi, vistvænni steypu, sem hentar vel í hefðbundna og almenna styrkleika flokka en í henni er að finna StandardFA-sement. Berglind er í sífelldri þróun og vinnum við því hörðum höndum að því að geta boðið upp á hana í enn fleiri styrkleikaflokkum.
Það er athyglisvert að skoða þróunina í notkun á StandardFA-sementi yfir árin. Sérstaklega þar sem nú eru 99,5% af sementinu sem er notað í C25-steypu umhverfisvænna auk þess sem 98,1% af sementinu í C30-steypu er umhverfisvænna.
Umhverfisvænna sement er að notað í u.þ.b. 98% steypuuppskrifta fyrir C25 og C30.
Frá árinu 2020 höfum við hjá BM Vallá dregið úr kolefnisspori steypu** um 19% og Heidelberg Materials hefur unnið að því að minnka kolefnisspor frá sementi og sementsblöndum undanfarna áratugi. Heidelberg Materials, sementsbirgir okkar, stefnir að kolefnishlutlausri sementsframleiðslu 2030 og tókst að minnka kolefnislosun um 2,4% á hvert framleitt tonn af StandardFA frá árinu 2022.
Á árinu náðum við að draga úr kolefnisspori steypunnar sem nemur 8% eða um 1.159 tCO2.Það samsvarar útblæstri frá um 1.015 fólksbílum.*
*M.v. meðalfólksbíl, eknum 15.000 km á ári, losun upp á 76,1 g/km 2022 og 2023. Heimild: acea.**M.v. framleiddan m3 á C25- og C30-steypu 2023.
Við náðum að minnka kolefnisspor steypunnar um 8%* eða 1159 tCO2. Það samsvarar árlegum útblæstri, hér á landi, frá 1.015 fólksbílum.
Við jukum notkun um 41% á umhverfisvænna sementi í steypugerðum okkar.
Við buðum fram Berglindi, vistvænni steypu, með allt að 45% minna kolefnisspor en hefðbundin steypa á markaði.**
Reynt er eftir fremsta megni að endurnýta blauta steypu sem verður afgangs úr steypubílum. Steypan er ýmist hrærð aftur í steypublöndur, þegar það er tæknilega hægt, eða endurnýtt til þess að framleiða steypta vegghleðslusteina.
Á síðustu árum hefur endurnýtingarhlutfallið lækkað lítillega sem má rekja til ýmissa ástæðna sem bæði tengjast framleiðslugetu í vegghleðslusteinum en einnig í tengslum við skilmála frá verkkaupa.
Við erum þó staðráðin í að bæta úr þessu og komum til með að auka framleiðslugetuna ásamt því að fara í sértækar aðgerðir varðandi aðra þætti og væntum þess að sjá endurnýtingarhlutfallið hækka 2024.
Mikilvægt framfaraskref í úrgangs- og fráveitumálum hefur verið stigið á Akranesi þar sem húseiningaframleiðsla fer fram og ný útskolunarstöð verður tekin í gagnið. Útskolunarstöðin endurvinnur alla afgangssteypu með því að aðskilja steinefni og sementsefju en sementsefja er blanda af vatni og sementi.
Þrif á steypubílum og steypudælum mun fara fram í útskolunarstöð þar sem efjunni er safnað saman og hún nýtt aftur. Skolvatni úr steypustöð og einingaverksmiðju er einnig safnað og það endurnýtt.
Loftslagsbókhaldið hjá BM Vallá er unnið í samræmi við Greenhouse Gas Protocol sem er alþjóðlega viðurkennd aðferð til þess að reikna kolefnisbókhald hjá fyrirtækjum og sveitarfélögum. Samkvæmt aðferðinni þarf að skilgreina kolefnislosun í þrjá ákveðna umfangsflokka.
Bein losun
Eldsneyti á ökutæki fyrirtækis, losun frá iðnaðarferlum, rafstöðvum og fleira
Losun vegna orkunotkunar, þ.e. rafmagn og húshitun
Óbein losun
Losun sem tengist vöru/þjónustu sem er notuð í starfseminni og losun sem stafar frá vöru og þjónustu BM Vallár
Það eru 15 flokkar sem ná til losun í Umfangi 3 en BM Vallá reiknar einungis þá fjóra flokka sem vega mest.
Flokkur 1 – aðkeypt vara og þjónusta
Flokkur 3 – eldsneytis- og orkutengd starfsemi
Flokkur 4 – aðkeyptur flutningur og dreifing
Flokkur 5 – úrgangur frá rekstri
Á töflunni (á næstu síðu) sést að „Aðkeypt vara og þjónusta“ hefur mest áhrif á kolefnissporið en hér kemur inn losun vegna framleiðslu á aðkeyptu sementi. Þetta undirstrikar enn frekar mikilvægi þess að við forgangsröðum notkun á umhverfisvænu sementi í umhverfisáherslum okkar.
Loftslagsbókhaldið sýnir hversu mikil áhrif sementsnotkunin hefur á kolefnissporið og undirstrikar mikilvægi þess að við setjum í forgang aukna notkun á umhverfisvænna sementi.
Á árinu jókst heildarlosun um 9,1% í starfseminni. Ástæðu aukningarinnar má rekja til framleiðsluaukningar á árinu sem nam 15%.
Losun á hverja framleidda einingu minnkað um 5,2% milli ára.
Í kjölfar átaks tengt flokkunarmálum minnkaði úrgangur frá rekstri um 87%.
Þrátt fyrir aukningu í framleiðslu dróst eldsneytisnotkun saman á árinu um 8%.
Sementsnotkun í umfangi 3, flokki 1 hefur hvað mest áhrif á heildarlosun sem styrkir enn frekar þær áherslur BM Vallár að draga úr notkun þess og nota vistvænna sement.
Umfang 1
Einingar
2022
2023
Staðbundin eldsneytisnotkun
tCO₂í
289
513
Eldsneytisnotkun farartækja
2.794
2.585
Heildarlosun, umf. 1
3.083
3.098
Umfang 2
Rafmagn
30
32
Hitaveita
63
54
Heildarlosun, umf. 2
94
87
Umfang 3
Flokkur 1 - aðkeypt vara & þjón.
31.630
34.980
Flokkur 3 - eldsneytis- & orkust.
757
Flokkur 4 - aðkeyptur flutningur
NA
83
Flokkur 5 - úrgangur frá rekstri
215
27
Umfang 1, 2 og 3 - heildarlosun
35.779
39.032
BM Vallá stefnir að kolefnishlutleysi 2030. Í þeirri vegferð er mikilvægt að fylgjast með lykilupplýsingum sem tengjast grænu bókhaldi. Við fylgjumst því grannt með helstu mælikvörðum til þess að geta tekið réttar ákvarðanir sem lúta að orku- og vatnsnotkun á réttum tímum.
Heildarorkunotkun milli ára dróst saman um 4%.
BM Vallá starfrækir stóran bílaflota sem inniheldur m.a. steypubíla, efnisbíla og steypudælur. Unnið er markvisst að lausnum til framtíðar svo hægt verði að nota endurnýjanlega orkugjafa fyrir bílaflotann. Við erum því í virku samtali við framleiðendur
tækja sem og orkuframleiðendur til þess að kortleggja vegferðina okkar að kolefnishlutleysi.
44% Endurnýjanlegir orkugjafar
Orkunotkun
Heildarorkunotkun
kWst
22.143.031
21.322.164
Jarðefnaeldsneyti
12.062.592
12.055.549
Vetni
6.607
2.950.200
3.112.134
7.130.239
6.147.874
Bein orkunotkun
12.062.156
Óbein orkunotkun
10.080.439
9.260.008
Á milli ára minnkaði heildarnotkun vatns um 3%. Það var 16% samdráttur í notkun heita vatnsins, en notkun á köldu vatni jókst um 13%.
Vatn er notað daglega í framleiðslu BM Vallár og því er nauðsynlegt að fylgjast grannt með notkun þess ásamt því að notkun vatns sé skynsamleg og sóun lágmörkuð. Vatn er notað til þess að framleiða steinsteypu og einnig til að skola steypubíla á milli afhendinga.
Það er mikilvægt að skola steypubílana vel þegar það er ekki hægt að endurnýta blautu steypuna vegna þess að steypa er fljót að harðna ef hún er ekki á hreyfingu. Vatn er því nauðsynlegur liður til að passa að bílarnir haldist hreinir þannig að notagildi þeirra skerðist ekki.
Heildarvatnsnotkun
m³
176.796
171.565
Kalt vatn
53.861
65.567
Heitt vatn
122.935
105.998
Heildarorkunotkun milli 2022 og 2023 dróst saman um 4%. Notkun hitaveitu dróst saman um 16% en rafmagnsnotkun jókst um 5%. Jarðefnaeldsneyti telst til beinnar orkunotkunar í starfsemi BM Vallár. Hins vegar flokkast rafmagn og hitaveita sem óbein orkunotkun og telst til endurnýjanlegra orkugjafa. Óbeina orkunotkunin myndar um 44% af heildarorkunotkun starfseminnar.
16% minni notkun á heitu vatni.
Ný útskolunarstöð á Akranesi, sem mun endurnýta vatn frá afgangssteypu og bílaskolun, er metnaðarfullt skref í átt að framtíðarmarkmiði BM Vallár um útskolunarstöðvar á öllum starfsstöðvum.
BM Vallá leggur áherslu á að flokka til endurvinnslu allan úrgang sem fellur til í starfseminni. Á síðasta ári var innleitt flokkunarkerfi á allar starfsstöðvar. Gámar voru auðmerktir til að auðvelda flokkun úrgangs og stuðla að endurvinnslu.
Umhverfisfulltrúar úr öllum deildum fengu það hlutverk að vera samstarfsfólki til halds og trausts til þess að tryggja að úrgangur og sorp sem fellur til fari í rétta flokka.
Þó svo að heildarmagn úrgangs á árinu hafi aukist um 12% urðu afar jákvæðar breytingar í flokkun hans milli ára.
Flokkaður úrgangur jókst um 16%
Óflokkaður úrgangur dróst saman um 25%
Endurnýting úrgangs jókst um 53% (sem má aðallega rekja til endurnýtingar á lituðu timbri)
Meðhöndlun úrgangs
Heildarmagn úrgangs
kg
537.824
611.317
Flokkaður úrgangur
461.107
548.031
Óflokkaður úrgangur
76.717
61.366
Endurunninn úrgangur
264.739
558.288
Úrgangi fargað
273.085
51.109
25% minna magn af óflokkuðum úrgangi.
Á árinu náðist góður árangur í aukinni flokkun sem tengist úrgangsmálum í mötuneyti fyrirtækisins.
Almennt sorp dróst saman um 44%
Flokkun lífræns úrgangs jókst um 18%
Það var mjög ánægjulegt að ná 90% flokkunarhlutfalli á sorpi í starfsemi BM Vallár og sjá jafnframt gríðarlega aukningu í endurvinnsluhlutfalli á milli ára, úr 49% upp í 91%.
81% af úrgangi forðað frá urðun.
16% meira magn af flokkuðum úrgangi.
53% aukning á pappa- og plastflokkun.
Við höfum sett okkur metnaðarfull markmið í loftslagsmálum og erum með skýra framtíðarsýn. Liður í skýrri sýn er að mæla og meta árangur. Við höfum fylgst vel með hvernig kolefnisporið á hvern framleiddan rúmmetra af steypu hefur þróast í gegnum árin og það gerir okkur kleift að grípa til aðgerða ef þess er þörf. Þá er það einstaklega ánægjulegt að sjá árangur okkar í úrgangsmálum á árinu og að ná 91% endurvinnsluhlutfalli.
Já, ég fylgist mjög vel með
Já, að einhverju leyti
Nei, ég fylgist ekki með
Sjálfbærniuppgjör BM Vallár er gert í samræmi við UFS-leiðbeiningar, staðfest af Klöppum grænum lausnum hf. sem veittu aðstoð við gerð uppgjörsins.
Skoða sjálfbærniuppgjör frá Klöppum.